Czy ocenianie jest sztuką czy rzemiosłem? Po co stawiamy stopnie? Czy ocena jest stwierdzeniem, czego uczeń się nauczył, a czego jeszcze nie? Czy stawiamy oceny, bo wymaga tego od nas dyrektor? A może dlatego, że tak jest zapisane w statucie? Wystawiamy czy ustalamy ocenę na półrocze i koniec roku? Czy ta ocena jest średnią arytmetyczną? A może przypisujemy wagi poszczególnym stopniom i liczymy ich średnią ważoną? Pytań związanych z ocenianiem jest zdecydowanie więcej i nie jest łatwo na nie odpowiedzieć.
Ocenianie może być łatwe, może też być trudne. Dzieje się tak dlatego, że sama ocena ma dwojakie znaczenie. Z jednej strony udzielana jest odpowiedź na pytanie o postępy ucznia, z drugiej natomiast jest prostym porządkowaniem uczniów. Ocenianie pełni zatem dwie funkcje:
- klasyfikującą – wyrażenie oceny poprzez liczbę lub symbol pozwala na uporządkowanie uczniów według określonej skali,
- diagnostyczną – rozwijanie mocnych stron ucznia i ćwiczenie słabych, określanie jego indywidualnych potrzeb i obserwacja postępów.
Obie funkcje oceniania są istotne, powinny być stosowane równolegle, przy jednoczesnym starannym odróżnieniu jednej od drugiej. Zaniedbywanie którejkolwiek funkcji oceniania powoduje obniżanie jakości kształcenia.
W liceum przeprowadzamy kilka diagnoz: na początku pierwszej klasy, na półmetku do matury pod koniec klasy drugiej, kilkukrotnie organizujemy próbne matury. W ciągu roku szkolnego stosujemy ocenianie sprawdzające. Materiał do opanowania przez ucznia dzielimy na fragmenty, a kartkówki, sprawdziany i prace klasowe używamy do zidentyfikowania obszarów, których uczeń jeszcze nie opanował.
Proces oceniania nie powinien ograniczać się jedynie do gromadzenia ocen i tworzenia zestawień statystycznych. Stanowi integralną część całego procesu nauczania, gdzie ocenianie wspomagające odbywa się na bieżąco w klasie poprzez obserwację, rozmowy z uczniem oraz monitorowanie jego samodzielnej pracy. Informacje zwrotne dotyczące efektów pracy uczniów powinny być systematycznie przekazywane uczniowie i jego rodzicom. Ocenianie wspomagające nie przerywa ani nie zakłóca procesu nauczania, wodróżnieniu do oceniania sumatywnego, które ma charakter zewnętrzny i występuje po zakończeniu etapu kształcenia. Analiza wyników nauczania, oparta na ocenie sumującej, wpływa na planowanie kolejnego etapu procesu nauczania.
Ocenianie powinno zatem stanowić integralną część procesu nauczania, będąc procesem gromadzenia i porządkowania informacji. Prawidłowo przeprowadzony proces oceniania będzie wspierać uczniów w szkole i motywować ich do uczenia się.
Ocena stanowi zatem nieodłączny element całego procesu nauczania, ułatwiając nam kompleksowe nim zarządzanie. W trakcie jego planowana istotne jest uwzględnienie diagnozy wstępnej potrzeb klasy i uczniów. W ciągu roku szkolnego i całego etapu nauczania konieczne jest systematyczne ocenianie postępów, regularne gromadzenie istotnych informacji, udzielanie uczniowi i jego rodzicom informacji zwrotnej. Po zakończeniu danego etapu przeprowadzamy ocenę efektywności dotychczasowego procesu edukacyjnego, stosowanych metod oraz form pracy. Na tej podstawie dokonujemy odpowiedniej korekty przyjętego planu nauczania. Proces oceniania powinien być zatem dynamiczny, adaptujący się do potrzeb uczniów, wspierający ich rozwój i motywujący do nauki.
Literatura:
Jerzy Chodnicki W jakim celu oceniamy uczniów? w Program Nowa Szkoła. Materiały szkoleniowe dla rad pedagogicznych. Ocenianie, Wydawnictwa CODN, Warszawa 1999
Ważna uwaga:
Jestem autorem i właścicielem wszystkich tekstów, zdjęć, rysunków, infografik i wykresów na tym blogu, za wyjątkiem kilku, przy których podałam źródło, albo tych, które są rozpowszechniane na licencji Creative Commons. Jeśli chciałabyś lub chciałbyś skopiować treści tu umieszczone i wykorzystać je, w literaturze swojej pracy umieść źródło w postaci linka do strony, z której zostały przez Ciebie pobrane. Korzystaj z umieszczonych tu informacji i obrazów, ale nie podpisuj się pod nimi swoim nazwiskiem.